Które wydarzenia uważasz za najistotniejsze w sektorze energetycznym w mijającym roku?
W 2024 roku kluczowym wydarzeniem w polskim sektorze energetycznym była (i jest nadal, ponieważ projektowane przepisy nie są jeszcze obowiązujące) konieczność dostosowania krajowych przepisów dotyczących obowiązku utrzymywania zapasów gazu ziemnego do wymogów prawa unijnego. Konieczność ta wynika z tego, że Komisja Europejska w listopadzie 2023 roku podjęła decyzję o skierowaniu sprawy przeciwko Polsce do Trybunału Sprawiedliwości UE. Komisja zarzuciła Polsce naruszenie zasad niedyskryminacji i swobodnego dostępu do rynku poprzez nałożenie restrykcyjnych wymogów na importerów i handlowców gazu ziemnego magazynowanego poza granicami kraju.
19 czerwca 2024 roku w Rządowym Centrum Legislacji (RCL) opublikowano Projekt UC50, mający na celu harmonizację polskiego prawa z unijnymi standardami. Ostatnia modyfikacja prac nad Projektem UC50 opublikowana w RCL miała miejsce 16 grudnia 2024 r. Projekt UC50 nie trafił jeszcze do Sejmu.
Jakie konsekwencje przyniosą te zmiany dla sektora energetycznego oraz jego przyszłości?
Projektowane zmiany w ramach UC50 przewidują zniesienie obowiązku utrzymywania zapasów obowiązkowych przez przedsiębiorstwa handlujące gazem i importerów. Odpowiedzialność za tworzenie i utrzymywanie zapasów gazu ziemnego ma zostać przeniesiona na Rządową Agencję Rezerw Strategicznych (RARS), co centralizuje zarządzanie rezerwami. Dzięki temu może zostać zwiększona efektywność oraz spójność działań związanych z bezpieczeństwem energetycznym kraju.
Jednak koszty utrzymywania zapasów strategicznych mają zostać pokryte przez przedsiębiorstwa zobowiązane poprzez wprowadzenie nowej opłaty gazowej. Opłata ta będzie obliczana jako iloczyn stawki opłaty gazowej, określonej w rozporządzeniu delegowanym, oraz ilości gazu ziemnego wysokometanowego odebranego lub zużytego na potrzeby własne w poprzednim miesiącu przez przedsiębiorstwo zobowiązane, wykazanej w deklaracji przekazywanej Prezesowi RARS.
Oznacza to, że choć przedsiębiorstwa zostaną zwolnione z fizycznego obowiązku magazynowania gazu, nadal poniosą związane z tym koszty finansowe oraz będą musiały spełnić dodatkowe obowiązki administracyjne.
Zakres podmiotów objętych opłatą gazową jest szeroki. Przedsiębiorstwem zobowiązanym będzie podmiot będący operatorem systemu gazowego, z wyłączeniem operatora systemu dystrybucyjnego gazowego w zakresie, w jakim zarządza systemem wyspowym, skraplania gazu ziemnego albo magazynowania, w zakresie, w jakim wykorzystuje gaz ziemny wysokometanowy na potrzeby własne. Dodatkowo, przedsiębiorcą zobowiązanym będzie również zleceniodawca usługi przesyłania gazu ziemnego, na rzecz którego gaz ziemny jest transportowany z systemu przesyłowego gazowego do systemu dystrybucyjnego gazowego lub który odbiera gaz ziemny wysokometanowy w punkcie wyjścia z systemu przesyłowego gazowego do odbiorcy końcowego.
Jak oceniasz Projekt UC50?
Projekt UC50 jest projektem wyczekiwanym. Odgrywa on kluczową rolę w usunięciu sprzeczności z unijnym prawem.
Z mojego doświadczenia wynika, że branża energetyczna różnie ocenia Projekt UC50.
Z jednej strony są podmioty takie jak importerzy, którzy czekają na zmianę przepisów dotyczących obowiązku utrzymywania zapasów obowiązkowych. Projekt UC50 wprowadza korzystne ułatwienia dla importerów gazu, eliminując obciążenia związane z utrzymywaniem zapasów obowiązkowych, które nie są zgodne z prawem unijnym.
Z drugiej strony, Projekt UC50 budzi szereg wątpliwości w środowiskach branżowych, zwłaszcza w kontekście potencjalnych kosztów dla przedsiębiorstw, szczególnie tych działających w branżach energochłonnych.
Wątpliwości są w szczególności powiązane z szeroką definicją przedsiębiorstw zobowiązanych do ponoszenia nowej opłaty gazowej. Choć w założeniu Projektu UC50 odpowiedzialność za tworzenie i utrzymywanie zapasów gazu ziemnego zostanie przeniesiona na RARS, a koszty z tym związane pokryją przedsiębiorstwa poprzez nową opłatę gazową, definicja „przedsiębiorstw zobowiązanych” jest na tyle szeroka, że obejmie również odbiorców końcowych zużywających duże ilości gazu. Jeśli Projekt UC50 pozostanie w obecnym kształcie, to branża przemysłu energochłonnego, na którą zostanie nałożona nowa opłata gazowa, może odczuć negatywne skutki w postaci zwiększonych kosztów operacyjnych oraz odczuć nowe zobowiązania administracyjne.
Autorka: Olga Ostrowska.
