Zmiany w procesie planistycznym inwestycji farm wiatrowych - w świetle nowelizacji Ustawy odległościowej

W dniu 25 września 2024 r. Rządowe Centrum Legislacji opublikowało projekt nowelizacji o zmianie ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych oraz niektórych innych ustaw („Nowelizacja”). Głównym założeniem projektowanej Nowelizacji jest wprowadzenie szeregu zmian mających na celu wzmocnienie bezpieczeństwa, suwerenności energetycznej Polski, jak również przyspieszenie transformacji energetycznej.

Zmiana minimalnej odległości elektrowni wiatrowych

Nowelizacja wprowadza fundamentalną zmianę w ustawie z dnia 20 maja 2016 r. o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych (Dz. U. z 2024 r. poz.317) („Ustawa odległościowa”), w zakresie elektrowni wiatrowych, liberalizująca zasadę 7h, zastępując ja 5h. Zgodnie z proponowanym brzmieniem art. 4 tej ustawy w przypadku lokalizowania, budowy lub przebudowy elektrowni wiatrowej odległość tej elektrowni od budynku mieszkalnego albo budynku o funkcji mieszanej nie może być mniejsza niż 500 metrów.

Zmiana regulacji planistycznych dotyczących lokalizowania elektrowni wiatrowych

Mając na względzie realizację celów Nowelizacji, konieczne jest również wprowadzenie niezbędnych zmian do ustawy z dnia 7 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2023 r. poz. 1688) („UPZP”), które zakładają m.in. usprawnienie i ustandaryzowanie procesów planistyki w gminach, na terenie których lokalizowane są elektrownie wiatrowe, a ponadto utrwalenie zasady, że planowanie elektrowni wiatrowych powinno się odbywać na zasadach zawartych w UPZP. W konsekwencji, Projektodawca uchyla art. 6a – f Ustawy odległościowej, dotyczące procedur planistycznych, w tym podejmowania uchwał, na podstawie których ma zostać zlokalizowana elektrownia wiatrowa.

Natomiast projekt Nowelizacji, przewiduje wprowadzenie do UPZP art. 15a ust. 1, określającego wymogi jakie powinny spełniać plany miejscowe dotyczące obszarów, na których lokalizowana maja być elektrownie wiatrowe. Wśród nich należy wskazać określenie: (1) maksymalnej całkowitej wysokości elektrowni wiatrowej, (2) maksymalnej średnicy wirnika wraz z łopatami, (3) maksymalnej liczby elektrowni wiatrowych oraz (4) obszaru położenia inwestycji. Przy czym, w myśl art. 15a ust. 2 wymienione powyżej wymogi (techniczne) określane będą w uzasadnieniu dołączanym do projektu uchwały w sprawie przystąpienia do sporządzenia MPZP i będą one wartościami przewidywanymi na dzień sporządzenia tego uzasadnienia.

Zgodnie z art. 15a ust. 3 UPZP, projekt Nowelizacji zakłada wprowadzenie uproszczonej zasady, zgodnie z którą plan miejscowy sporządza gmina pobliska co najmniej dla położonego na swoim terenie obszaru znajdującego się w odległości 500 m od elektrowni wiatrowej. Co ważne, każda gmina, w tym gminy sąsiednie, mogą ustalać różne odległości od elektrowni wiatrowych, w których nie można lokalizować budynków mieszkalnych, przy czym odległości te nie mogą być mniejsze niż 500 m.

Nowelizacja przewiduje udział społeczeństwa w procedurze przygotowania planów miejscowych. W myśl projektowanego art. 17b pkt 1 UPZP, gminy zobowiązane będą do organizacji co najmniej jednego spotkania otwartego na etapie składania wniosków do projektu planu miejscowego. Co oznacza, że zachowany zostaje obowiązek przeprowadzenia dwóch dyskusji, jednej na samym początku procedowania planu miejscowego, a drugiej na etapie konsultacji publicznych. Dodatkowo projektowany art. 17b pkt 2 UPZP wprowadza obowiązek wystąpienia o opinie o projekcie planu miejscowego do gmin oraz miast graniczących z obszarem objętym planem. Tym samym zachowany zostaje obowiązek konsultacji planu miejscowego z organami gminy pobliskiej. Natomiast projektodawca zrezygnował z mechanizmu obowiązkowego przekazywania tych informacji mieszkańcom gmin sąsiednich przez organom gminy sąsiedniej.

Jak już wskazywaliśmy w artykule: www.linkedin.com/reforma-planistyczna nowelizacja UPZP wprowadziła nowe rozwiązania w postaci zintegrowanego planu inwestycyjnego, który stanowi szczególną formę planu miejscowego („ZPI”). Niezależnie od faktu, że ZPI jest już narzędziem możliwym do wykorzystania przez inwestorów zamierzających budować elektrownie wiatrowe (choć są w tym zakresie podnoszone wątpliwości), projektodawca planuje dostosować dotychczasowe narzędzie do inwestycji dotyczących stricte elektrowni wiatrowych. Zmiany te wpłynąć mają na procesy planistyczne zarówno w gminie, na terenie której mają powstać elektrownie wiatrowe, jak i w gminie pobliskiej. Zostaną wprowadzone kolejne regulacje dotyczące partycypacji społecznej w procesie planistycznym. Zgodnie z projektowanym brzmieniem art. 37ec ust. 7 UPZP, w przypadku gdy gmina planuje zezwolić na lokalizowanie elektrowni wiatrowych w trybie ZPI, musi przeprowadzić co najmniej jedno spotkanie otwarte ze społecznością lokalną w terminie nie późniejszym niż 30 dni od dnia wyrażenia przez radę gminy zgody na przystąpienie do sporządzenia ZPI oraz nie wcześniej niż po upływie 7 dni od dnia rozpoczęcia konsultacji społecznych.

Projektodawca planuje wprowadzić do UPZP art. 37ea ust. 2a, wskazujący wprost uprawnienie dla gminy pobliskiej, do stosowania przez nią z trybu ZPI dla sporządzania planu miejscowego. Należy wskazać, że obowiązujące regulacje UPZP nie umożliwiają powyższego ze względu na nierozerwalne połączenie trybu ZPI z inwestycją główną oraz inwestycją uzupełniającą – bez udziału gminy pobliskiej, na której terenie nie zostanie zlokalizowana elektrownia wiatrowa.

Ponadto, zaproponowane brzmienie art. 37ed ust. 1a UPZP w sposób fakultatywny umożliwia realizacje inwestycji uzupełniającej na terenie gminy pobliskiej. Powyższe sprawia, że inwestor nie będzie zobowiązany do obowiązkowej realizacji takiej inwestycji, choć będzie mógł ją przeprowadzić dobrowolnie .

Podsumowanie:

Zaproponowana Nowelizacja uchyla dotychczasowe regulacje Ustawy odległościowej w zakresie zasad planistycznych i wprowadza ustrukturyzowanie zasad planistyki w gminach lokalizujących elektrownie wiatrowe, tak aby proces ich tworzenia nie budził wątpliwości organów gminy (oraz innych uczestników postępowania), jak również aby proces planistyczny regulowany był wyłącznie na podstawie UPZP.
Nowelizacja przewiduje dalsze upodmiotowienie społeczności lokalnych i możliwość ich udziału przy procedowaniu planów miejscowych w gminach, na terenie których lokalizowane będą elektrownie wiatrowe.
Nowelizacja wprowadza uprawnienie dla gminy pobliskiej do stosowania przez nią z trybu ZPI, co pozwoli na dynamiczne uruchomienie nowych inwestycji, jak również skrócenie procesu inwestycyjnego, m.in. w drodze jednoczesnego przygotowywania planów miejscowych w gminie lokalizującej elektrownie wiatrowe oraz w gminie sąsiedniej.
Nowelizacja umożliwia realizację inwestycji uzupełniającej na terenie gminy pobliskiej w sposób fakultatywny (a nie obowiązkowy). Tym samy realizacja inwestycji uzupełniającej przez inwestora, może stanowić zachętę dla gmin pobliskich, które obecnie nie mają z tego procesu żadnych korzyści.

Przepisy przejściowe

Projektowana Nowelizacja wprowadza szereg przepisów przejściowych, stanowiących że:

plany miejscowe obowiązujące w dniu wejścia w życie nowelizacji zachowują moc;
do projektów planów miejscowych albo ich zmian, w stosunku do których przed dniem wejścia w życie ustawy dokonano wyłożenia, stosuje się przepisy ustawy zmienianej w art. 1 w brzmieniu dotychczasowym;
wydanie nowej decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach lub zmiany dotychczasowej decyzji, na potrzeby postępowań w sprawie zmiany prawomocnego pozwolenia na budowę, wydanego na podstawie przepisów obowiązujących przed dniem wejścia w życie Ustawy odległościowej, lub zmiany pozwoleń na budowę wydanych w postępowaniach wszczętych i niezakończonych do dnia jej wejścia w życie jest również możliwe przy zwiększeniu mocy zainstalowanej elektrycznej, ale pod warunkiem, że nie spowoduje to zwiększenia jej oddziaływania na środowisko;
elektrownie wiatrowe będą mogły być lokalizowane w planach miejscowych, obowiązujących w dniu wejścia w życie Ustawy odległościowej. Nowelizacja doprecyzowuje, że do ww. planów nie stosuje się art. 4a ust. 1 i 2, art. 4c oraz art. 7 ustawy o inwestycjach;
na podstawie planów miejscowych, obowiązujących w dniu wejścia w życie Ustawy odległościowej lub co do których projekty zostały wyłożone przed dniem wejścia w życie Ustawy odległościowej lub które zostały uchwalone na podstawie art. 15 ust. 8 Ustawy odległościowej w pierwotnym brzmieniu, nie można już wydawać decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach lub pozwoleń (lub nie wnosić sprzeciwów do zgłoszeń) na budowę, które pozwalałyby na lokalizowanie budynków mieszkalnych poniżej odległości minimalnej wprowadzonej niniejszym projektem, a więc odległości 500 m od elektrowni wiatrowej;
pozwolenie na budowę wydawane po uzyskaniu decyzji WZ wydanej przed wejściem w życie Ustawy odległościowej, może zostać wydane dla budynku mieszkalnego, o ile spełnia on kryterium odległości 500 m od elektrowni wiatrowej;
przepisy dotychczasowe stosuje się do postępowań, prowadzonych w stosunku do elektrowni wiatrowych, w sprawie wydania decyzji o pozwoleniu na budowę oraz w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie Nowelizacji. Przy czym, do postepowań w sprawie wydania pozwolenia na budowę dla elektrowni wiatrowych oraz oceny zasadności wniesienia sprzeciwu wobec zgłoszenia dla tych elektrowni, wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie Nowelizacji stosuje się przepisy dotychczasowe;
decyzje o pozwoleniu na budowę wydane przed dniem wejścia w życie nowelizacji pozostają w mocy;
postępowania w sprawie uzyskania pozwolenia na budowę lub uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, dotyczących budynku mieszkalnego, wszczęte i niezakończone do dnia wejścia w życie nowelizacji, prowadzi się na podstawie przepisów dotychczasowych. Analogiczne regulacje stosuje się do zgłoszenia robót budowlanych;
do postępowań w przedmiocie wydania decyzji WZ albo decyzji LICP dla budynku mieszkalnego, wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie nowelizacji, stosuje się przepisy ustawy zmienianej w art. 1 w brzmieniu nadanym nowelizacją.

Niezależenie od powyższego, założenia Nowelizacji wymuszają wprowadzenie licznych zmian, nie tylko w samej Ustawie odległościowej, ale również w innych ustawach m.in. w Prawie energetycznym i w Ustawie o OZE. W kolejnych publikacjach omówimy wskazane powyżej publikacje.