„Święta to czas dla rodziny, czas na oderwanie się od codziennych trosk…”. Doprawdy? Gdy wszyscy szykują się do Świąt podatkowcy wiedzą, że to tylko pozory. Tak naprawdę każdy z nas, siedząc przy wigilijnym stole, zamiast myśleć o prezencie, który czeka na niego pod choinką, skrycie marzy o jakiejś restrukturyzacji!
Mamy zatem dla Państwa upragniony prezent świąteczny od Mateusz Kornacki: wprowadzenie do kwestii, która może okazać się istotna zarówno w końcówce tego roku, jak i w nadchodzącym: opodatkowanie transakcji umorzenia akcji. Jest to temat, który bywa wyzwaniem nie tylko z perspektywy prawa handlowego, ale przede wszystkim podatkowego.
Na co zatem warto zwrócić uwagę?
Opodatkowanie transakcji umorzenia akcji
Dzisiejszy wpis poświęcam zagadnieniom podatkowym związanym z transakcjami umorzenia akcji lub udziałów należących do osób fizycznych. Jest to temat, który bywa wyzwaniem nie tylko z perspektywy prawa handlowego, ale przede wszystkim podatkowego. Warto zatem wiedzieć, na co należy zwrócić szczególną uwagę. A o czym mowa?
Kiedy fiskus upomni się o swoje?
Po pierwsze, w zależności od tego, czy umorzenie jest dobrowolne czy przymusowe, zupełnie inaczej kształtuje się moment powstania zobowiązania podatkowego.
Umorzenie dobrowolne z podatkowego punktu widzenia odpowiada umowie zbycia akcji (czyli obowiązek podatkowy powstaje z chwilą przeniesienia własności akcji, ale podlega rozliczeniu dopiero w zeznaniu rocznym). Umorzenie przymusowe prowadzi zaś do unicestwienia akcji bez ich uprzedniego przeniesienia na akcjonariusza. W tym drugim przypadku obowiązek podatkowy powstaje zatem z chwilą zapłaty (metodą kasową) i – w przeciwieństwie do umorzenia dobrowolnego – jest rozliczany na bieżąco.
Kto rozlicza transakcję?
Od tego czy umorzenie jest dobrowolne czy przymusowe zależeć będzie również co do zasady, na kim spoczywać będzie obowiązek rozliczenia transakcji – czy na spółce jako płatniku (przy umorzeniu przymusowym) czy też samodzielnie na akcjonariuszu (przy umorzeniu dobrowolnym).
Powyższa zasada może doznać wyjątku. Jeśli bowiem spółka, której akcje są umarzane dobrowolnie, ma status „spółki nieruchomościowej” na gruncie przepisów podatkowych (a ustalenie tego statusu może wcale nie być takie oczywiste), a także jednocześnie:
- zbycia dokonuje osoba fizyczna niemająca miejsca zamieszkania na terenie RP, oraz
- przedmiotem transakcji są akcje dające prawo do co najmniej 5% głosów,
to wówczas to spółka odpowiada jako płatnik za odebranie od podatnika podatku i przekazanie z tego tytułu zaliczki na podatek dochodowy. Oczywiście warunkiem jest, aby znajdująca zastosowanie umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania przewidywała klauzulę nieruchomościową, w przeciwnym bowiem wypadku transakcja w ogóle nie podlega opodatkowaniu w Polsce.
A co jeśli akcjonariusz nie przekaże odliczonej kwoty podatku spółce-płatnikowi? Niestety, jest to ryzyko spółki płatnika – spółka nieruchomościowa zawsze ponosi z tego tytułu odpowiedzialność jako płatnik i z tej odpowiedzialności zwolnić się nie może. Absurd? Absurd (szczególnie widoczny w zwykłych transakcjach sprzedaży akcji, o których co do zasady spółka może się przecież dowiedzieć post factum).
Ceny transferowe
Warto jeszcze pamiętać o kwestiach związanych z określeniem wynagrodzenia na odpowiednim poziomie. Nie wnikając w ocenę merytoryczną stanowiska, które ostatnio przybiera na znaczeniu, tj. uznania dobrowolnego nieodpłatnego umorzenia akcji za transakcję kontrolowaną dla celów przepisów o cenach transferowych, obecnie bezpiecznie jest założyć, że niezależnie od tego, czy umorzenie ma odpłatny czy nieodpłatny charakter, to taka transakcja może się wiązać z obowiązkiem sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych oraz w konsekwencji zgłoszenia takiej transakcji w ramach deklaracji TPR.
Jak widać, przy okazji tego rodzaju transakcji, zwłaszcza przy udziale podmiotów zagranicznych, wyłania się wiele kwestii, którym należy się szczegółowo przyjrzeć. A przecież nie zostały omówione zagadnienia związane choćby z ustaleniem dochodu do opodatkowania, co – choć w niektórych przypadkach prozaiczne, w innych, np. kiedy za nami są wymiany akcji i obejmowanie udziałów za wkłady niepieniężne, może również przysporzyć problemów.
Dlatego niewątpliwie warto zwrócić się o pomoc do profesjonalisty 😊
